İlçenin yerleşme tarihçesi oldukça eskiye dayanır. Emir hacı yakınlarında bulunan Meydancık kale, ilçe merkezine 10 km. uzaklıktadır. Elde edilen bulgulara göre yörenin en eski yerleşim yerine burada rastlanılır. Akdeniz'e 15 km. uzaklıktaki meydancılık kale antik çağda bir çok medeniyete yerleşim yeri olmuştur. MÖ. G-7 yy da Geç Hititlerin sınır garnizonluğu olarak görülmekte ve bu yönüyle Boğazköy'e benzemektedir. MÖ. 6 yy da Luviler döneminde yöresel bir kent, MÖ. 5-4 yy da persler zamanında askeri ve idari bir yerleşim yeri durumundadır. MÖ. 3-2 yy Helenistik dönemde ise mısırdaki ptelamusların askeri garnizonudur. Bu dönemden sonra terk edilen kale kent genç Roma ve Bizans dönemine ait yerleşim izlerini taşır. Gülnar’ın bulunduğu saha tarihte Taşlık Kilikya (Cilicia Trakheia) olarak bilinir. Yörenin tarihi Hititlere kadar dayanır. MÖ. 11 yy a kadar iner. Daha sonra Fenikelilerin eline geçmiş ve Fenikeliler yöreye Dağlık Kilikya adını vermişlerdir. Sırasıyla Luviler, Asurları daha sonrada Kilikya krallığı, MÖ. 612 tarihinden sonra perslerin ve onun kolu olan Selefkosların egemenliğine girmiştir. MÖ. 280 da sonra Helenistik dönemde Ptelomusların egemenliğine girmiştir. MÖ. 64'te Romalılar yöreye hakim olmuştur. Romalılar döneminde Galatya valiliğinin egemenliğine girmiştir. Daha sonrada Bizans egemenliğinde kalmıştır. Bu döneme ait küçük çapta bir çok kilise yıkıntısı mevcuttur. MS. VII. yy ortalarında Muaviye döneminden itibaren İslam ordularının egemenliğine girmiştir. Yüzyılın sonlarına doğru yeniden Bizans egemenliğine girmiştir. Yöre bu dönemden sonra Bizanslarla, Araplar arasında sık sık el değiştirmiştir. 10-12 yy arasında yörede Ermeni Krallığının egemen olduğu görülmektedir. 1067 de Büyük Selçuklu akıncı beylerinden Afşin bey Anadolu'ya akınlar yapmaya başlamıştır. 1071 Malazgirt Zaferiyle doğudaki Ermeniler güvenli yurt olarak toroslara yerleşmişlerdir. Bu dönemde kalma şarap ve zeytin yağı imal edilen ilkel imalat ocakları bulunmaktadır. Tarihi adı (Calykadnos) olan Göksu nehrinin batı toprakları 1071 Sultan Alpaslan’ın Malazgirt zaferiyle Anadolu’nun diğer yöreleri gibi Türkmenlere yurt olmaya başlamıştır. Yöre 12 yy sonu ve 13 yy başlarından itibaren Selçuklu sultanlarından Bedrettin Mahmut tarafından Ermenilerden alınarak orta Asya da Balkaş gölü kıyısında Gülnar kentinden gelen Gülnarlılar yerleştirilmiştir. Horasanlı Ebu müslüm'ün isteği üzerine Gülnar halkının bir kısmı Yahşi Beyin Komutasında Horasan'ın Merukenti, dört yol kuyu mevkiine gelirler. Ebu Müslim ABBASİ halifesi tarafından öldürülünce Gülnarlılar 12 yy başlarında Anadolu'ya göç etmeye başlarlar. Yahşi beyin ölümü üzerine kızı Gülnar hatun öncülük yaparak torosları aştıktan sonra Göksu ırmağının batı kıyılarına dağılmışlardır. 1235 yılında Zeyne kasabası merkez olmak üzere Gülnar hatunun ana sülalesi ovacık (Büyükeceli) yöresine, baba tarafı İsaklar tarafına yerleşmişlerdir. Anadolu Selçukların yıkılışından sonra yöreye Karaman oğulları hakim olmuştur. Bu dönemde Ermeniler yöreden tamamen temizlenmiştir. 1461 yılında yöre Fatih Sultan Mehmet'in komutanlarından Gedik Ahmet Paşa tarafından Osmanlı İmparatorluğu sınırlarına katılmıştır. Sultan II. Beyazıt yöreye bir çok konar- göçer aşiret yerleştirmiştir. Bunlardan bazıları, Beydili, yuvalı, Hocayunuslar gibi göçmen aşiretleridir. Bu aşiretler yerleşik hayata geçmişlerdir. Bunlardan başka Sarıkeçiler, Bahşişler, karakeçili gibi aşiretlerde kışlak olarak Aydıncık (Kelendiris), yaylak olarak Gülnar çevresi kullanılmaktadır. Osmanlı Devleti zamanında Evliya Çelebinin seyahatnamelerinde anlaşılacağı üzere Gülnar ve Zeyne kaza merkezi olarak Silifke sancağına bağlı durumdadır. 1502 de itibaren Silifke sancağı Karaman eyaletine bağlıdır. İnebahtı yenilgisinden sonra bir ara Silifke sancağı Kıbrıs eyaletine bağlanmıştır. 1711 de III. Ahmet tarafından Türkiye’deki diğer konar göçer aşiretler Silifke sancağına ve Kıbrıs eyaletinde bazı yerlere yerleştirmeye tabi tutulmuştur. Evliya Çelebinin 17 yy seyahat namesinde yer alan kırsal yerleşmeler arasında bulunan Zeyne kasabası o dönemde Zeyne-i Şerif olarak Silifke (İçel) sancağına bağlı kaza merkezidir. 38 köy buraya bağlıdır. Kadısının yıllık geliri 500 altındır. 200 kusur basit evden ibaret kasabacık ve Zeyne-i Şerif dergahı mevcuttur. Silifke (İçel) sancağı bazen Karaman eyaletine bazen de Kıbrıs eyaletine son olarak ta 1870 vilayet nizamnamesine göre Adana eyaletine bağlanmıştır. 1924'te sancak örgütü kaldırılınca ilçe Silifke (İçel) vilayetine bağlı ilçe konumuna gelmiştir. 1933'te il merkezinin Mersin'e taşınmasıyla ilçe günümüzdeki idari statüsüne kavuşmuştur. Sonuç olarak Gülnar ve çevresinin tarihi çok eskiye dayanmaktadır. Hititlerden, Fenikelilere ve onlardan da Romalılara kadar uzanan bir tarihi süreci geçirmiştir. 1071 Malazgirt Zaferiyle birlikte tüm Anadolu’da olduğu gibi Türkmenlerin yurt edindiği bir yöre olmuştur. Bunların başında Karamanoğulları ve Osmanlılar gelmektedir. Gülnar’da yerleşme tarihi Meydancık kale (Kırshu) çevresinde aldığımız bilgilere göre Hititlere kadar inmektedir. Bunu Fenikeliler, Persler, Selefkoslar, Romanlılar, Selçuklular, Karaman oğulları ve Osmanlı Devleti takip etmiştir. O dönemlerde iç kısımlar ile kıyı arasında bir bağlantı noktası olmuştur. Yöre antik çağdan beri taşlık Kilikya olarak bilinir. 1071 Malazgirt Zaferi ile Anadolu’nun kapıları Türklere açılarak Orta Asya’daki bir çok Türk boyunda olduğu gibi Gülnar halkı da, Gülnar hatunun öncülüğünde Selçuklu komutanlarından Bedrettin Mahmut Bey tarafından Gülnar ve çevresine yerleştirilmişlerdir. 1461 de Karaman Oğullarının elinden Fatih Sultan Mehmet’in komutanlarından Gedik Ahmet Paşa tarafından Osmanlı Devleti sınırları içine alınmıştır. O dönemlerde kaza merkezi olarak Gilindire (Aydıncık) idi. Gülnar ise yazın gelinen bir yayla konumundadır. 1502 –1846 arası Devlet Salnamelerinde Karaman Eyaletinin, İçel (Silifke) sancağına bağlı bir kaza merkezidir. 17 yy da Evliya Çelebi Seyahatnamesinin de ilçeyi şu şekilde ele alır. Silifke (İçel) sancağına bağlı 150 akça kaza ve voyvodalık merkezidir. Sancak beyi hassı 200 Türk evli kasabacıktır. Taşeli yaylasının eteğindedir. 37 köy bu kazaya bağlıdır. 1867 Vilayet Nizamnamesinin getirdiği yeni yönetim bölünmesine göre Karaman (Konya) Vilayetine bağlı Silifke (İçel) sancağına bağlı iken, 1877 yılı devlet salnamesinde Adana vilayetine bağlanmıştır. 1908 de İçel ayrı bir vilayet haline getirilmiştir. Silifke Vilayet merkezi olmak üzere Gülnar da dahil olmak üzere 5 kaza bu vilayete bağlanmıştır. 9 Mart 1912 de İngiliz bayrağı çekmiş olan Yunan gemisinin Gilindire’yi (Aydıncık) topa tutması yüzünden yayla olarak kullanılan bu günkü Gülnar’ın daha güvenli olabileceği göz önüne alınarak eski adı hanay pazarı olan Gülnar 27 Mayıs 1916 da ilçe merkezi durumuna gelmiştir. 1924 Silifke’ye (İçel) bağlı ilçe merkezi iken, 1933'te ilçe merkezinin Mersin’e alınmasıyla bu günkü son idari statüsüne kavuşmuştur.
Not: Bu yazı, www.gulnar.gov.tr'den alınmıştır.