ÖŞÜR NEDİR
Kıymetli kardeşlerim ilçe müftünüz olarak meyvelerin hasat edilmeye başladığı bu günlerde,berektli,bol bir kazanç temenni ederken,bu meyvelerin öşürleri( yani tarladan yetiştirilen ürünlerin zekatı)konusunda da bir hatırlatmada bulunmak istiyorum.
Şunu unutmayalım ki,zekatı verilmiş mal,temizlenmiş ve bereketlenmiş olan bir maldır.Zekat ve öşürmallarımızı azaltır gibi görünsede,rabbimizin bildirdiğine göre aksine çoğaltır.O halde öşür konusunda siz kardeşlerime bazı hatırlatmalarda bulunmak istiyorum.
Öşür Arapça bir kelime olup lügatte onda bir (1/10) demektir. Istılahta ise, öşür arazisinden çıkan mahsulün zekatıdır. Onda bir (1/10) olarak verildiğinden öşür denilmiştir. Öşrün farz olduğu, Kur’an-ı Kerim ve hadis-i şeriflerde de belirtilmiştir. Ayet-i kerimede bu konu ile ilgili şöyle buyurulmuştur:
- “Ey iman edenler! Kazandıklarınızın ve yerden sizin çıkardıklarımızın temiz (helal) lerinden infak edin (zekât ve öşür verin). Gözünüzü yummadan (sıkılmadan) alıcısı olmadığınız şeylerin yaramazını vermeye yeltenmeyin. Ve bilin ki Allah Gani’dir (sadakalarınız sizin menfaatiniz içindir) ve Hamid’dir (herkes Allah’a hamd ve şükür borçludur.)” (Bakara Suresi, âyet 267)
- Diğer bir ayet-i kerimede de “… Her biri mahsul verdiği zaman mahsulden yiyin. Hasat günü hakkını (öşrünü) da verin ve israf etmeyin. Çünkü Allah israf edenleri sevmez.” (En’am Suresi, ayet 141)
Peygamber efendimiz (s.a.v.) de şöyle buyurmuşlardır:
- “Yağmurun, nehir ve ırmak (gibi akarsular)la veya (tarla içindeki) kaynağın suladığı (araziden çıkan) şeylerde (1/10) öşür, (dolaba koşulan) hayvanlar ile sulanan (yerden elde edilen) şeylerde ise, yarım (1/20) öşür vardır.” (Zeylaî, Nasbu’r-Raye)
- Peygamber efendimiz (s.a.v.) Hz. Muâz’ı (r.a.) Yemen’e vali olarak gönderirken yağmurla ve tarladaki kaynaklarla sulanan topraklardan tam öşür (1/10), dolap ile sulanandan ise yarım öşür (1/20) zekat alınmasını emretmiştir. (Zeylaî, Nasbu’r-Raye)
ÖŞÜR KİME FARZDIR?
Arazi sahibinin Müslüman olması ve öşrün farz olduğunu bilmesi lazımdır. Öşürde; mülk sahibinin akıllı olması, baliğ olması, zengin olması şart değildir. Öşürde itibar, arazi sahibine değil, araziyedir. Yani, mal sahibi: çocuk, deli veya fakir de olsa onun arazisinden çıkan mahsulden öşür verilir.
Zekatta aranan bazı şartlar, öşürde aranmaz.
Mesela; altın, gümüş, para ve ticaret mallarından, yılda bir defa zekat vermek gerekirken, arazide yılda kaç mahsul elde edilirse, hepsinden ayrı ayrı öşür vermek lazımdır.
Diğer malların zekatında, mükellefin elindeki malın veya paranın, üzerinden bir yıl geçmesi beklenmeden, hasat zamanı öşrünü vermek gerekir.
ÖŞÜRDE NİSAB NEDİR ?
Öşürde nisab yoktur. Yerden çıkan mahsulün azından ve çoğundan öşür vermek lazım gelir; zenginlik şart değildir. Topraktan çıkan mahsul az olsun, çok olsun, çıkanın onda biri (1/10) öşür olarak verilir. Yine İmam-ı A’zam’a (rah.) göre öşürde sene geçmesi şartı da yoktur. Mahsul çıktığı zaman öşrü verilir. Yağmur, dere veya nehir suları ile sulanan arazi mahsulü için tam (1/10), hayvan, dolap kovalar ile veya motor motor çalıştırmak sureti ile veyahut suyu para ile alınarak sulanan yerdeki mahsul için ise yarım öşür (1/20) verilir. Öşür, mahsulün tamamından hesap edilir, işçi ücreti, çift sürme, sulama, tohum, ekim, bakım, gübre ve ilaç gibi masraflar çıkarılmadan öşür verilir. Borçlu kimsenin arazisinden çıkan mahsulde de öşür farzdır. Öşür, malın cinsinden verildiği gibi, kıymetinden de verilir. Yani, onda bir veya yirmide birin bedeli kaç lira ise para olarak veya bir mal olarak ödenir.
ÖŞÜR VERİLME ZAMANI
Öşrün verilme zamanı ekinlerin çıktığı ve meyvelerin belirdiği vakittir. Mahsullerin hasat zamanı öşrünün verilmesi gerekir.
ÖŞÜR VERİLEN BAZI MAHSÜLLER
Öşür farz olan başlıca mahsuller:
- Ceviz, susam, fındık, fıstık, çam fıstığı, badem ve zeytin gibi yağlı maddeler.
- Buğday, mısır, pirinç, nohut, mercimek, bakla, fasulye, soğan, sarımsak, kavun, karpuz, ve salatalık gibi gıda maddeleri.
- Üzüm, incir, elma, armut, şeftali, erik, kayısı gibi her türlü meyveler.
- Yulaf, fiy, burçak, darı gibi her türlü hayvan yemi.
- Öşür arazisinde ekilen yonca, dut yaprağı, fesleğen, nane gibi yaprağından faydalanılan nebatlar.
- Hususi yetiştirilen kavak ve ağaçlardan, çayır ve çimenlerden, zembil, sepet ve süpürge yapmak için yetiştirilen kamışlardan öşür vermek lazım gelir.
- Kişinin gerek kendi mülkü olan arı kovanlarından ve gerekse dağlarda bulunan arılardan alınan baldan ve dağlardan toplanan her çeşit meyveden öşür vermesi icap eder.
Öşür arazisi içinde, ekilmediği halde kendiliğinden çıkan mahsulden de öşür verilir. Bir tarladan bir yılda kaç mahsul alınıyorsa hepsine ayrı ayrı öşür vermek gerekir. Kira ile tutulan tarlanın mahsulünün öşrünü, mahsul sahibinin (kiralayanın) vermesi gerekir. Ortak ekilen yerde, yerin sahibi ile işleyen kimse, çıkan mahsulden hisseleri nisbetinde öşür verilir.
Öşürlerin nereye verileceği hususu çok önemli;
Kutsal kitabımız ve hadisi şerifler bu konuyu açık ve net bir şekilde ele almışlar ve konunun ehemmiyetini ortaya koymuşlardır.Özet olarak zekatın verildiği yerler aynen öşür için de geçerlidir.Ülkemizin en büyük ve en güvenilir kuruluşu olan,TÜRKİYE DİYANET VAKFI VE MUT ŞUBEMİZ bu konuda zekat,fitre ve öşürlerinize taliptir.Tüm din görevlilerimiz ve ilçe müftülüğümüz vasıtası ile gönül huzuru içerisinde zekat fitre ve öşürlerinizi verebilirsiniz.Verilen bu paralar,ilçemiz içinde öğrenciler ve fakirler için kullanılacağı gibi,Diyanet vakfı genel merkezimiz aracılığı ile,yüzde otuzlukkısmıda ülkemizde ve Dünyanın değişik yerlerindeki mazlumlara ulaştırılmaktadır.
Rabbim bu sıkıntılı günlerde sağlımızı bozmasın,biran önce bizleri ve tüm insanlığı bu corona illetinden kurtarsın inşallah
Bereketli kazançlar diliyorum.
15 Mayıs 2020
Mustafa ÖZTÜRK
Mut Müftüsü